Rok 2012 ogłoszony został przez Parlament Europejski Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej. Jest to okazja do tego, żeby uświadomić sobie, że w Europie żyjemy dłużej niż kiedykolwiek wcześniej i bliżej przyjrzeć się możliwościom jakie z tego wynikają.
Służy to również upowszechnieniu wiedzy o szansach i wyzwaniach wiążących się z dłuższym życiem oraz zachęcaniu do podejmowania działań służących promowaniu i wspieraniu aktywności i wspólpracy między pokoleniami.
Polscy seniorzy bardzo aktywnie włączyli się w ten nurt, wykorzystując sprzyjającą koniunkturę dla zwrócenia uwagi na skutki zjawisk demograficznych występujących w naszym kraju oraz zaprezentowanie swojego potencjału.
Na wniosek Komitetu Organizacyjnego, w skład którego wchodzi koalicja środowiska uniwersytetów trzeciego wieku, reprezentowana przez Ogólnopolskie Porozumienie UTW w Warszawie, Ogólnopolską Federację Stowarzyszeń UTW w Nowym Sączu oraz Fundację dla Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, w dniu 1 lutego 2012 r. Senat RP podjął uchwałę w sprawie ustanowiena roku 2012 Rokiem Uniwersytetów Trzeciego Wieku.
Jest to pomyślny finał blisko dwuletnich przygotowań do tego wielkiego święta polskich seniorów… Honorowy Patronat nad obchodami Roku UTW objęła pierwsza dama Anna Komorowska. Za główny cel ustanowienia Roku UTW uznano podniesienie kształcenia osób starszych do rangi rządowego zadania administracji publicznej i objęcie go systemowym wsparciem ze strony Państwa oraz rzecznictwo interesów środowiska seniorów wobec urzędów administracji publicznej, służby zdrowia oraz w rozwiązaniach legislacyjnych dotyczących środowiska osób starszych.
UTW w Polsce mają już 37. letnią tradycję. To swoisty fenomen nie mający sobie równego w Europie zapoczątkowany w 1975 przez prof. Halinę Szwarc, która założyła pierwszy w Polsce Uniwersytet. Po niewiarygodnej eksplozji tych placówek w ostatnich latach, ruch ten rozrósł się do około 385 placówek, skupiających ponad 200 tys. słuchaczy. U progu transformacji, w 1989 r. mieliśmy ich zaledwie dziewięć. Trzeba zauważyć, że o ile starość niemal zawsze kojarzy się z biedą, wykluczeniem i nieporadnością, to UTW wręcz przeciwnie. To aktywny i twórczy trzeci wiek.
Uniwersytety trzeciego wieku w Polsce, to nie tylko wykłady i zajęcia, to najbardziej spontaniczny, największy oddolny ruch obywatelski w III RP. Słuchaczy UTW niezwykle trafnie charakteryzuje metafora: "zamiast modlić się na pustyni o deszcz, bierzemy się za kopanie studni”
Bez pieniędzy, bez siedzib, bez instytucjonalnego wsparcia, utrzymywane jedynie ze składek słuchaczy, UTW stały się bardzo ważnym partnerem w realizacji zadań polityki społecznej Państwa oraz zadań własnych samorządów i bardzo skutecznie te zadania realizują. Powinny zatem stać się równorzędnymi partnerami najwyższych organów Państwa, co jest celem horyzontalnym projektu.
Obchody ROKU UTW zaznaczą się bardzo licznymi imprezami o charakterze centralnym ale też imprezami regionalnymi i lokalnymi na terenie calej Polski. Będzie to wielkie święto słuchaczy UTW. Niewątpliwie najważniejszą imprezą obchodów Roku UTW jest Kongres Uniwersytetów Trzeciego Wieku pod hasłem "Innowacyjne uniwersytety trzeciego wieku dla społeczeństwa obywatelskiego i gospodarki".
W Kongresie zorganizowanym 19 marca 2012 r. w Warszawie, w Sali Kongresowej Pałacu Kultury i Nauki wzięło udział blisko trzy tysiące osób związanych z ruchem UTW. Wśród gości honorowych byli m.in. małżonka prezydenta RP Anna Komorowska, premier Donald Tusk, wicemarszałek Senatu Maria Pańczyk-Pozdziej, prezes Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności Jerzy Koźmiński. Środowisko zgierskich seniorów reprezentowała 20. osobowa grupa słuchaczy Zgierskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Goście honorowi i paneliści, w swoich wystąpieniach, doceniali potencjał UTW, wykazywali troskę, zrozumienie, szacunek i deklarowali wsparcie. Wszyscy zgodnie podkreślali, że jest to bezcenny kapitał, jakiego nie uzyskał żaden wcześniejszy projekt senioralny oraz zwracali uwagę na koniunkturę – niezwykle sprzyjającą konstruktywnemu dialogowi środowiska seniorów z najwyższymi władzami w Państwie.
Podsumowaniem obrad Kongresu UTW i punktem wyjścia do dalszych prac nad długoterminową strategią dla UTW jest Apel Grupy Inicjatywnej, który rekomenduje przyjęcie nowej, szeroko rozumianej misji: UTW partnerem w kreowaniu polityki senioralnej Państwa, deklaruje podjęcie aktywnych działań dla jej realizacji oraz zapowiada opracowanie projektu Paktu na rzecz Seniorów.
Kongres Uniwersytetów Trzeciego Wieku zgromadził wiele postaci ze świata polityki, padło też wiele deklaracji. Zapowiedziano kampanię informacyjną dotycząca aktywizacji seniorów, podniesienie rangi uniwersytetów trzeciego wieku.
Przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. UTW poseł Michał Szczerba mówił o konieczności zmiany Ustawy o działach administracji rządowej, która wskazuje tematy działań rządu, ale nie ma tam działu, który w sposób podmiotowy potraktuje osoby starsze. Zaznaczył, że zmiany wymaga Ustawa o szkolnictwie wyższym, w takim kierunku, aby w niej obok ogólnego zadania: "współpraca ze środowiskiem lokalnym i regionalnym" dodać "kształcenie ustawiczne seniorów realizowane w formie UTW”. W Ustawie o samorządzie gminnym proponował wpisanie fakultatywnego tworzenia rad seniorów, które podobnie jak młodzieżowe byłyby ciałem doradczym samorządów.
Minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz zapowiedział, że w jego resorcie powstanie wydział ds. osób starszych i współpracy międzypokoleniowej. Rolą nowego wydziału będzie koordynacja prac i współdziałania z resortami zdrowia, sportu, kultury, edukacji narodowej oraz szkolnictwa wyższego.
Premier Donald Tusk zapewniał, że będzie przekonywał, aby środki przeznaczone na pomoc UTW znalazły odpowiednią podstawę prawną, dzięki czemu możliwe będzie ich właściwe wykorzystywanie. Szef rządu w swoim wystąpieniu powiedział również, że to doświadczenie pokazuje, iż – jeśli są stworzone warunki, są właściwi ludzie i środki – to aktywność edukacyjna, zawodowa i społeczna ludzi starszych nie jest "żadną ekstrawagancją, kaprysem znudzonego, starszego człowieka". Trudno się z tym nie zgodzić. Polscy seniorzy czekają właśnie na te warunki i środki. Słuchacze UTW to awangarda seniorów, która ma siłę, wiedzę, czas oraz potrzebę powalczenia o rozwiązanie problemów całego pokolenia osób starszych. Jeśli teraz trzeci wiek nie stanie się partnerem dla rządu, to kiedy?
